Dijital Model Fabrika yol haritamızın 9. modülü İş İstasyonu Tasarımı, 5S ve Ergonomi’dir. Bu modül iş istasyonunuzdan daha etkin ve etkili faydalanmayı sağlayan, operatörün çalışma şartlarını iyileştiren ve dolayısıyla performansını artıran bir modüldür. Temel olarak odaklandığı malzeme hareketine göre iş istasyonunun dizayn edilmesi, sadece gerekli malzemeyi iş istasyonunda düzenli ve temiz bir şekilde bulundurmaya odaklandığını söyleyebiliriz.
Genellikle yalınlaşma, yalın üretime geçiş üzerine başlatılan projelerin 5S çalışmalarıyla başladığını görürsünüz. 5S uygulanması çok kolay bir iyileştirme sistemi olduğu için yalın danışmanlar tarafından başlangıç modülü olarak çoklukla tercih edilen bir teknik olmaktadır. 5S uygulaması kolay olduğu kadar korunması çok zor bir sistemdir. Uygulandığı gibi kolaylıkla bozulur. Doğru iş kültürünün yerleşmediği bir işletmede her gün 5S de yapsanız bir şey değişmez, her gün 5S yapmaya devam edersiniz. Çok hızlı bir şekilde çıktı ürettiği, rahat bir şekilde şov maksatlı ve motivasyon aracı olarak kullanılabildiği için 5S ilk uygulama olarak tercih edilir ancak bu “Yalın Dönüşüm” değildir. Bu bir yalın tekniğin uygulanmasından başka bir şey değildir. O sebeple zaten 5S’le başlayan firmalar tekrar tekrar 5S yapmaktan kurtulamazlar. Yalın dönüşüm temel ilkelerle başlar ve eğer temeller sağlam olursa 5S’i bir kez yaparsınız ve ondan sonra zaman zaman sadece minör sapmalar için müdahale etmeniz gerekir ki bu çok normaldir. Daha evvel yöneticilik yaptığım işletmelerde de, kendi fabrikamda da ekiplerime 5S’i tarif etme şeklim “Aslan yattığı yerden belli olur” şeklindeydi. Teşbihte hata olmaz; eğer aslan gibi bir imalatımız olacaksa, aslan gibi davranmamız gerekir. Yani en nihayetinde her şey yine iş kültürüne, davranışlara geliyor. İdealden uzak davranışlarla ideal sonuçlar elde etmeyi bekleyemezsiniz.
5S iş istasyonlarında uygulandığı için daha iş istasyonu tasarlanırken uygulanmalıdır. İş istasyonu tasarlanırken standardizasyon çalışması bunun ayrılmaz bir parçası olduğu için esasen daha 2. modülümüz olan Standardizasyon modülünde 5S’in temelleri atılmaktadır. Standart işi oluştururken elbette bunu düzeni iyileştirecek ve koruyacak şekilde yapmak gerekir. Standardizasyon modülümüzden sonra gelen Değer Akış Analizi’nin başlangıcında İş Etüdü çalışması yapmaktayız. İş etüdü iş istasyonu tasarımının ve standardizasyonun ayrılmaz bir parçasıdır. İş istasyonunu oluşturduğunuzda standartlaştırmanız, standartlaştırdığınız iş istasyonunun performansını ölçülebilir hale getirmek için de iş etüdü yapmanız gerekir. Yani 5S, daha tasarım noktasında standartları oluşturulmuş bir iş istasyonunu korumak için yapılırken, o iş istasyonunun malzeme hareketini yönetmek, performansını ölçebilmek için de iş etüdü yapılır. Haliyle Dijital Model Fabrika yol haritasından hareket eden bir işletme zaten projenin başlangıcında iş istasyonunun standartlarını oluşturmuş olur ve etüdünü de alacağı için malzeme hareketleri en iyi olacak şekilde iş istasyonunu dizayn eder.
Yine bu iş etüdünün sonucu olarak operatörün sağlığı için ergonomik şartlara uygun bir proses dizayn etmek icap eder. İş etüdü esnasında performansa etki eden, uzun vadede negatif etkileri olabilecek tüm iş adımlarının tespit edilmesi ve iyileştirilmesi gerekir. Böylece daha 2. ve 3. modülün sonunda malzeme hareketi dikkate alınmış, düzenli ve operatörün en rahat şekilde işlem yapabileceği şartlar elde edileceği için; İş İstasyonu Tasarımı, 5S ve Ergonomi modülü yapılanların gözden geçirileceği, 5S’in standardizasyon haricinde bir işletme sistemi olarak işletmeye tanıtılacağı, iş istasyonu tasarımı ve ergonomi adına yeni öğrenilenlerle mevcut durumun daha da ileriye götürüleceği bir modül olarak görülebilir.
Bizim Dijital Model Fabrika’da bu sıra ile ilerlememizin kasıtlı bir sebebi var. Genellikle yalın danışmanlar teknik derinlikleri fazla olmadığı için, makine tarafında yalınlaştırma tarafında tecrübeleri eksik olduğu için ilk olarak hemen 5S uygularlar ve hat dengeleme çalışmaları yaparlar ancak bu yalın dönüşüm anlamında iş kültürü oluşturacak bir yol haritası değildir, bu sadece bir yalın tekniğin uygulanmasıdır. Bu sebeple de makine tarafında yapılabilecek iyileştirmeler ıskalanır. Bunun olmaması için biz Değer Akış Analizi ve Tasarımı modülünden hemen sonra TPM ve SMED ile devam ediyoruz çünkü bu 2 modül özellikle makine tarafında en büyük iyileştirme potansiyelinin ortaya çıkmasını sağlıyor.
Bazı işletmeler böyle iyileştirme yolculuklarının başında motivasyona ihtiyaç duyabilirler, bu sebeple 5S iyi bir başlangıç olabilir ancak Dijital Model Fabrika gibi sağlam bir yol haritanız varsa, organizasyonel sebeplerle kimseye şov yapmaya ihtiyacınız yoksa sağlam adımları tercih etmenizi tavsiye ederim. Maalesef senelerce 5S uygulayan, ötesine geçemeyen firmalar var. Dijital Model Fabrika müfredatı ile Türkiye’deki 8 model fabrikadan kurduğumuz 4 yerli, milli, özgün model fabrikaların eğitmenlerini eğittiğimizden bahsetmiştim. Onların oryantasyonunun bir parçası olarak yaptığımız Öğren-Dönüş programlarında biz bu yol haritası ile hareket ettik ve 4 ay gibi kısa sürelerde pilot bölgelerde tüm modüllerin uygulamalarını tamamladık. Bu yol haritası tekrar tekrar iterasyon halinde uygulandıkça sürekli iyileştirmenin PUKÖ çevrimi de gerçekleşmiş olmaktadır. Önemli olan senelerce 5S yapmak değil, hızlı bir şekilde pragmatik yaklaşımlarla ilerlemektir. İlk seferde mükemmeli aramak pragmatizme aykırıdır. En hızlı şekilde yol haritasında ilerlerken işletme içinde kültürün de tohumları atılmaya başlar ve daha sonra kök salar.
Dijital Model Fabrika’da alacağınız eğitim deneyimsel olması sebebiyle en yüksek öğrenme çıktısına, yetkinlik artışına sahiptir. İşletmeniz de yalın ve dijital yetkinlikleri artırmak istiyorsanız en etkin çözüm Dijital Model Fabrika Yalın ve Dijital Dönüşüm Yol Haritasıdır.