Bugünden itibaren sizlere Dijital Model Fabrika yol haritası adını verdiğimiz Yalın ve Dijital Dönüşüm workshoplarımızın her bir modülü ile ilgili bilgi vereceğim. Bu yol haritası bir firmanın, sürekli iyileştirme alanında kendisini ilerletmeyi isteyen bir kişinin, adım adım uygulaması halinde her defasında daha iyi sonuç almasını ve uzmanlaşmasını sağlayacak, işletmeye yalın kültürü yerleştirmesini destekleyecek bir yol haritasıdır. Türkiye şartları için, Türk sanayisi için tasarlanmıştır. Dev bir PUKÖ çevrimidir. Doğru bir şekilde uygulanması halinde, sonuç alınmaması imkansızdır.
Bu yol haritası 2018’de ilk olarak Model Fabrikalar için yol haritası / müfredat olarak geliştirdiğimiz deneyimsel eğitim sisteminin gelişmiş halidir. Bu sistem ile model fabrikaların daha evvel yalınla veya dijitalle hiç tanışmamış ekiplerini dahi eğittik, yetkinliklerini geliştirdik ve şu anda kendi bölgelerindeki sanayi kuruluşlarına uzman olarak destek oluyorlar, ülke ekonomisine katkı sağlıyorlar.
Daha sonra bu eğitim sistemini sanal gerçeklik ortamına (VR) transfer ettik ve fiziksel ortamdaki dezavantajları da ortadan kaldırdık. Dijital Model Fabrika’da malzeme eksikliğinden dolayı makinaları çalıştıramama gibi bir sorun yaşamıyoruz veya makinaları çalıştırmak zor ve maliyetli olduğu için oyunlarla veya sadece montaj üzerinde eğitim vermiyoruz. Yalında asıl kazanım makinalar üzerinde olur. Montaj üzerinde yapılan iyileştirmeler daha kolaydır ve daha az teknik derinlik gerektirir. Basit 5S ve hat dengeleme teknikleri ile montaj tarafında hızlı ve büyük kazanımlar elde edersiniz ancak bu esasında buz dağının görünen kısmıdır. Asıl cevher suyun altındadır. O cevheri nasıl çıkarmanız gerektiğini biliyorsanız yalın yaklaşımın asıl faydalarına ulaşırsınız. Dijital Model Fabrika’da operatör veya eğitmen yetkinliklerindeki varyasyondan etkilenmiyoruz. Katılımcılar standart faaliyetlerden dolayı standart eğitim ve öğrenme çıktılarını elde ederler, en kısa zamanda etkin öğrenme gerçekleşir.
Yalın Yaklaşım ve Endüstri 4.0
Bu eğitim sisteminin / müfredatın / yol haritasının ilk modülü Yalın Yaklaşım ve Endüstri 4.0’dır. Bu modülde amaç yalın ve dijital dönüşüm yolculuğuna çıkan firmanın ve ekiplerin ortak bir amaçta buluşmasını sağlamak, yolculuktaki kilometre taşları hakkında bilgilendirme yapmak ve ekipleri bu yolculuğa hazırlamaktır. Ortak güdü, ortak amaç bu gibi projelerde hayati önemdedir. Ancak bunu büyük oranda sağlarsanız istediğiniz gelişmeleri görebilirsiniz. Bunun için ekibin tamamının aynı görüş ve güdüde olması gerekmez. Tüm organizmayı harekete geçirecek kadar katılım bu yolculuğa başlamak ve başarmak için yeterlidir. Bunu defalarca tecrübe etmiş birisi olarak rahatlıkla söyleyebiliyorum. Dünya genelinde firmaların yaklaşık %20’si bu yalın dönüşüm yolculuğuna çıkıyor ve ancak %20’si başarılı olabiliyor. İşte bunun sebebi işletmeyi prensipler etrafında şekillenmiş sistemlerle yönetememekten kaynaklanıyor. Bu sebeple de sürdürülebilir sonuçları, prensiplerle yönlendirilen sürdürülebilir aksiyonlarla elde etme çabası yerine bireysel çabaların yoğunlukta olduğu sonuç odaklı yaklaşım hakim bir çalışma kültürü ortaya çıkıyor. Halbuki doğru dizayn edilmiş sistemlerle arzu edilen sonuçları üretecek aksiyonları hayata geçirecek kültürel yapıyı kurma çabası ve kararlılığı bu çalışmaların sürdürülebilirliğini belirliyor. Pek çok firmada da bu sistematik kültürel dönüşüm yaklaşımı ve kararlılığı eksik olduğu için çalışmalar bir yerde sekteye uğruyor ve bir daha da aynı momente aynı güdüye ulaşılamıyor. Her vazgeçme, her eskiye dönüş bir sonraki denemeyi de zorlaştırıyor, çünkü kötü bir deneyim bariyer haline dönüşebilir, tıpkı bir kişinin sigarayı bırakma çabasında olduğu gibi. Her vazgeçiş, her yenilgi bir sonraki yolculuğa çıkışı, bir sonraki hamleyi zorlaştırıyor.
Yalınlaşma sürecini spor salonunda fitleşme sürecine de benzetebiliriz. Koçunuz size rehberlik yapabilir, zorlandığınız yerde yardım edebilir ama tıpkı sigara bırakmada olduğu gibi, koşu bandında veya ağırlık altında terlemesi gereken bu yolculuğa çıkma kararlılığını gösteren kişidir. Bu yolculuk kolay bir yolculuk değildir ama mükâfatı büyüktür. Kolay olmadığı için zaten bu yolculuğu tamamlamamış kişilerin rehberliğinde yola çıkmak hüsranla sonuçlanabilmektedir. Nasıl ki sıska bir koçun size nasıl vücut geliştireceğinize yol göstermesi tuhaf olursa, esasında yalın yolculuk için de aynı şey geçerli.
Konu başlığında Endüstri 4.0’da var, ancak öncesinde bu kadar yalınlaşmaktan bahsettik, çünkü Bursa Model Fabrika’nın duvarına da yazdırdığımız gibi, “dijitalleşmeden önce yalınlaşmak şart!” Aksi takdirde yalınlaşmamış, yani istenen çıktıyı üretmek üzere özellikle dizayn edilmemiş, israflarından ayrılmamış sistemleri dijitalleştirirseniz israflı dijital sistemlere sahip olursunuz ve bu da yatırımınızdan daha az faydalanacağınız, israfa yatırım yapacağınız anlamına gelir.
Linkedin’de şu anda 80.000 kişi kendisini yalın üretim uzmanı olarak tanımlamış durumda, yani ortalama her fabrikaya 2 yalın uzman düşüyor. Sanırsınız verimlilikte dünyaya örnek olacak durumdayız. 1400 kişi de dijital dönüşüm uzmanı olarak kendisini tanımlamış. Yine sanırsınız ki topyekûn dijitalleşme atağına kalkmışız halbuki firmaların %99’u kapasite planlamayı dahi ERP’de yapamıyor, Excel kullanıyor. Yani bu da gösteriyor ki sistemlerimizi yalınlaştırmaktan ve sonra da başarılı bir şekilde dijitalleştirmekten bu kadar çok uzağız.
Doğru bir dijital dönüşüm için sistemler yalınlaştırıldıktan sonra doğru bir analiz ve tasarım gereklidir. Ancak burada da çoğunlukla hizmet veren kurumlar yazılım kökenli firmalar oldukları için dijital sistemlerin üretim sistemleri ile entegrasyonu doğru bir şekilde gerçekleşmemektedir. Dijital sistemler üretim alt sistemleri olarak görülüp verimli bir akışı sağlayacak şekilde dizayn edilmeliler ve entegre edilmelidirler.
İşte Yalın Yaklaşım ve Endüstri 4.0 modülü defalarca edinilmiş tecrübelerden harmanlanmış ve süzülmüş bilgileri içeren, ortak güdü ve amaç oluşturmak, çalışmalara tüm ekipleri dahil etmek için dizayn edilmiş bir başlangıç modülüdür. Bu sebeple de herkesin katılımı bu ortak güdüyü sağlamak için önemlidir. Böylece ekipler bu yol haritasını bilecek anlayacak ve bu yolculukta kendilerinden beklenen angajmanı bilerek yolculuğa başlayacaklardır. Haliyle bu da bu çalışmaların başarıyla başlaması ve sürdürülebilir olması için çok önemli ve kesinlikle gereklidir.
– Dr. Doğan Hasan
harika